5 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej (II RP)
 Odznaka pamiątkowa 5 daplot | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1924 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Nadanie sztandaru |
1938 |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
5 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (5 daplot) – pododdział artylerii przeciwlotniczej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Historia dywizjonu
[edytuj | edytuj kod]Na podstawie rozkazu L.dz. 470 Ministra Wojskowych z dnia 10 maja 1924 roku sformowana została samodzielna bateria artylerii przeciwlotniczej nr 5, uzbrojona w dwie rosyjskie 76,2 mm armaty przeciwlotnicze półstałe wzór 1902. Dwa lata później bateria przeformowana została w Samodzielny Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej Nr 5. Zarówno bateria, jak i dywizjon funkcjonowała w strukturze organizacyjnej 5 pułku artylerii ciężkiej.
Jednostka stacjonowała w garnizonie Kraków, na terenie Okręgu Korpusu Nr V.
Pod względem fachowego wyszkolenia i inspekcji pododdział podlegał dowódcy 11 Grupy Artylerii (1929-1938), a następnie dowódcy Grupy Artylerii Przeciwlotniczej (od 20 maja 1938 roku) i dowódcy 2 Grupy Artylerii Przeciwlotniczej (od 22 sierpnia 1939 roku).
5 daplot był jednostką mobilizującą. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” formował pododdziały artylerii przeciwlotniczej dla wielkich jednostek piechoty i kawalerii przeznaczonych dla Armii „Kraków” i Grupy Odwodów „Kutno” oraz Obrony Przeciwlotniczej Kraju.
W dniach 24-25 sierpnia 1939 roku dyon wystawił, w mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem brązowym (podgrupa 2 - OPL), sześć pododdziałów:
- bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa typ A nr 6 dla 6 DP
- bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa typ A nr 7 dla 7 DP
- bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa typ A nr 21 dla 21 DPG
- bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa typ A nr 24 dla 24 DP
- bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa typ B nr 85 dla Krakowskiej BK
- pluton artylerii przeciwlotniczej półstały nr 504
Nadwyżki dywizjonu, pozostałe po zakończeniu mobilizacji, przekazane miały być do Ośrodka Zapasowego Artylerii Przeciwlotniczej Nr 2 w Brześciu. Po zakończeniu mobilizacji i przekazaniu nadwyżek dywizjon uległ rozformowaniu.
15 września 1993 roku tradycje 5 daplot przyjął 5 pułk artylerii przeciwlotniczej stacjonujący w garnizonie Gubin i przemianowany na 5 Kresowy pułk przeciwlotniczy[1].
23 kwietnia 2002 roku, po rozformowaniu 5 pułku artylerii przeciwlotniczej, dziedzictwo tradycji 5 daplot przyjął 5 Kresowy dywizjon przeciwlotniczy 69 pułku przeciwlotniczego im. gen. dyw. Stefana Grota-Roweckiego z Leszna[2]. 31 grudnia 2011 roku 69 pułk przeciwlotniczy został rozformowany.
2 października 2014 roku tradycje 5 daplot przyjął 3 Kresowy dywizjon przeciwlotniczy 4 Zielonogórskiego pułku przeciwlotniczego im. gen. dyw. Stefana Roweckiego „Grota” w Lesznie[3].
Kadra dywizjonu
[edytuj | edytuj kod]- Dowódcy dywizjonu
- mjr Stanisław Batycki (1926 - 1934) [pośm. ppłk, † 1940 Charków]
- mjr art. Eugeniusz Królikowski (VI 1934[4] - 1936)
- ppłk Leon Przybytko (1936 - 1939)
- mjr Kazimierz Mroziński (1939[a]) [pośm. ppłk, † 1940 Charków]
- Obsada personalna samodzielnego dywizjonu artylerii przeciwlotniczej nr 5 w 1928 roku
- mjr Stanisław Batycki - dowódca dywizjonu
- kpt. Nicefor Wojciech Sirzisitie
- kpt. Tadeusz Adam Dorula
- kpt. Stanisław Podfilipski
- por. Feliks Gadomski (kpt., Kier. Zaop. Uzbr., † 1940 Katyń)
- por. Teodor August Sylwester Zacharjasiewicz (kpt., dca 13 baplot., pośm. mjr † 1940 Charków)
- por. Mieczysław Zygmunt Koźmiński
- por. Tadeusz Wodziński
- ppor. Zenon Kumorkiewicz
- Obsada personalna 5 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej w 1932 roku
- mjr Stanisław Batycki - dowódca dywizjonu († 1940 Charków)
- kpt. Stanisław Podfilipski
- por. Tadeusz Chrobak
- por. Mieczysław Zygmunt Koźmiński
- por. Wacław II Rutkowski
- por. Jan Maciej Pawłowski
- por. Bronisław Max
- por. Zenon Kumorkiewicz
- por. Adam Tomasz Piotrowski (kpt., † 1940 Charków)
- por. Henryk Wiktor Kerth (kpt., WIG, † 1940 Charków)
- por. Janusz Ładysław Badowski
- por. Edward Perkowicz
- Oficerowie rezerwy w 1934 roku
- por. rez. dr Fryderyk Syrop (przeniesiony do 11 daplot, † 1940 Katyń)
- ppor. rez. dr Paweł Mussil († 1940 Katyń)
- ppor. rez. inż. Edward Klebert
- ppor. rez. Władysław Porzycki
- ppor. rez. Kazimierz Franciszek Haliński
- ppor. rez. Jan Adam Chwiernt
- ppor. rez. Jan Lipus
- ppor. rez. Paweł Gustaw Jaworek
- ppor. rez. Karol Sztwiertnia
- ppor. rez. Stefan Zygfryd Sękiewicz
- ppor. rez. Zygmunt Tadeusz Wiesław Majewski
- ppor. rez. Kazimierz Stefan Januszewski
- ppor. rez. Jan Gaston Tadeusz Zakrzewski († 1940 Charków)
- ppor. rez. inż. Władysław Franciszek Antoni Żeleski († 1940 Katyń)
- ppor. rez. Roman Marian Tadeusz Smoluchowski
- ppor. rez. mgr Janusz Kunicki
- ppor. rez. dr Stefan Piotr Żurowski
Żołnierze dywizjonu – ofiary zbrodni katyńskiej
[edytuj | edytuj kod]
Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[5]
| Nazwisko i imię | stopień | zawód | miejsce pracy przed mobilizacją | zamordowany |
|---|---|---|---|---|
| Mussil Paweł[6] | podporucznik rezerwy | prawnik, dr | Katyń | |
| Żeleski Władysław[7] | podporucznik rezerwy | inżynier | wł. „Olszak i Żeleski” w Katowicach | Katyń |
Symbole dywizjonu
[edytuj | edytuj kod]- Sztandar
10 listopada 1938 roku na Polu Mokotowskim w Warszawie generał dywizji Tadeusz Kasprzycki wręczył dywizjonowi sztandar[b]. Wręczył go 10 listopada 1938 na Polu Mokotowskim w Warszawie gen. dyw. Tadeusz Kasprzycki podczas uroczystości wręczenia sztandarów jednostkom artylerii przeciwlotniczej[8].
- Opis sztandaru[9]:
Na prawej stronie płatu sztandaru umieszczony w rogach numer dywizjonu według wzoru ustalonego w „Dzienniku Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych” nr 6 z 1937, poz. 77.
Na lewej stronie płatu sztandaru zaś znajdują się na tarczach w poszczególnych rogach:
- w prawym górnym – wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej
- w prawym dolnym – godło miasta Krakowa
- w lewym górnym – wizerunek św. Barbary - patronki artylerzystów
- w lewym dolnym – odznaka pamiątkowa 5 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej
Na dolnym ramieniu Krzyża Kawalerskiego wyhaftowany napis „Kraków 10 V 1924” upamiętniający datę i miejsce powstania 5 samodzielnej baterii artylerii przeciwlotniczej.
Sztandar eksponowany jest w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie[8].
- Odznaka pamiątkowa
13 sierpnia 1932 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór odznaki pamiątkowej artylerii przeciwlotniczej i jej regulamin[10].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Decyzja Nr 57/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 16 sierpnia 1993 r. w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, nadania nazwy wyróżniającej oraz ustanowienia dorocznego Święta 5 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej w Gubinie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Rozkazów MON lecz rozesłana do zainteresowanych instytucji i jednostek wojskowych.
- ↑ Decyzja Nr 80/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 27 marca 2002 r. w sprawie przejęcia sztandaru, dziedzictwa tradycji, nazwy wyróżniającej oraz odznaki pamiątkowej i oznaki rozpoznawczej 5 Kresowego Pułku Artylerii Przeciwlotniczej w Gubinie przez Dywizjon Przeciwlotniczy 69 Leszczyńskiego Pułku Przeciwlotniczego im. gen. dyw. Stefana Grota-Roweckiego w Lesznie (Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej z 8 kwietnia 2002 Nr 5 poz. 55).
- ↑ Decyzja Nr 397/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 października 2014 roku w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji i nazwy wyróżniającej przez 3 Dywizjon Przeciwlotniczy 4 Zieleniogórskiego Pułku Przeciwlotniczego (Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej z 7 października 2014 roku, poz. 323).
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 163.
- ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 2474.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 4385.
- ↑ a b Satora 1990 ↓, s. 343.
- ↑ Moszumański 1996 ↓, s. 113.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 16 z 13 sierpnia 1932 roku, poz. 207.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928.
- Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34.
- Tadeusz Mirowski, Tradycje bojowe jednostek przeciwlotniczych, Przegląd Wojsk Lądowych Nr 8 z 2001.
- Zbigniew Moszumański. Sztandary i odznaki jednostek przeciwlotniczych do roku 1939. „Przegląd Wojsk Lądowych”. 9 (447), 1996. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0478-6688.
- Zbigniew Moszumański, Dowództwa grup artylerii przeciwlotniczej (1929-1939), Przegląd Wojsk Lądowych Nr 8 z 2000.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny "W", Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza "Ajaks" i Zarząd XII Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3.
- Henryk Wielecki i Rudolf Sieradzki, Wojsko Polskie 1921-1939. Organizacja i odznaki artylerii, Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 1994, wyd. I, ISBN 83-85621-44-X.